Publicatu : 27 janvier 2007

Conghjucazione cm

U passatu landanu (passatu semplice)

Ogettivi :
- Cunnosce u funziunamentu di a lingua
- Cunnosce è aduprà u passatu landanu di i verbii in « à » à a terza persona di u singulare è à a terza persona di u plurale

Sbucinera :

Prima tappa : travagliu à bocca U maestru dumanda à i zitelli di ritruvà e forme verbale di u racontu à u passatu landanu, vale à dì : « s’imbruttonu », « s’adduninu », « cunsiglionu », « prumesse », « andò », « spiecò », « fece », « ripigliò », « colse », « franconu », « pigliò », « si sciaccò », « si lampò », « chjamò », « capì », « lasciò » è « turnò ». Ste forme sò scritte à u tavulone. Per ogni forma, u maestru face ritruvà l’infinitivu è ùn tene chè i verbii in « à ».
- s’imbruttonu → imbruttassi
- cunsiglionu → cunsiglià
- andò→ andà
- spiecò → spiecà
- ripigliò→ ripiglià
- franconu→ francà
- pigliò→ piglià
- si sciaccò→ sciaccassi
- si lampò → lampassi
- chjamò → chjamà
- lasciò → lascià
- turnò→ turnà

U maestru dumanda à i zitelli di scumparte e forme in duie culonne : e forme à u singulare è quelle à u

plurale. A partesi da a prima culonna, face truvà a regula per ottene a terza persona di u singulare di u passatu landanu di i verbii in « à » : si parte da l’infinitivu, si caccia u suffissu « à » è s’aghjunghje à a radica u suffissu « ò ». A partesi da a seconda culonna, face truvà a regula per ottene a terza persona di u plurale di u passatu landanu : si parte da l’infinitivu, si caccia u suffissu « à » è s’aghjunghje à a radica u suffissu « onu ».

Seconda tappa : travagliu strutturale orale po scrittu à u tavulone _U maestru prupone un verbiu in « à » à l’infinitivu è u scularu deve dà a terza persona di u singulare è a terza di u plurale à u passatu landanu.
Cantà→ cantò / cantonu
Parlà→ parlò / parlonu
Mughjà→ mughjò / mughjonu
Purtà→ purtò / purtonu
Saltà→ saltò / saltonu
Piglia→ pigliò / piglionu
Arrecà→ arrecò / arreconu
Rimpiazzà→ rimpiazzò / rimpiazzonu

Terza tappa : travagliu cullettivu scrittu nant’à i tempi di u racontu
U maestru prupone di leghje un picculu testu ricacciatu di u racontu è d’ inturnià e forme verbale. Per ogni forma verbale i zitelli devenu dì qualessu hè u tempu adupratu.

"tutti i ghjorni, Taviu cuglia i funghi à spurtillate piene, po pigliava u trenu è falava à vendeli à u marcatu d’Aiacciu. Una sera, i funghi addisperati s’adduninu in una chjarina. E ghjire li cunsiglionu d’andà à dumandà aiutu à a Signora di a furesta".

U maestru spieca chì u coppiu (imperfettu ; passatu landanu) hè u coppiu di u racontu. Preciseghja u valore di sti dui tempi :
- l’imperfettu sprime un’azzione chì dura o chì si ripete ( ghjè u tempu di a descrizzione) ;
- u passatu landanu sprime un’azzione puntuale (ghjè u tempu di a narazzione).

Da vede e fisce

Word - 35 ko
Conghjucazione cm

PDF - 26.2 ko
Conghjucazione cm

Word - 35 ko
Conghjucazione cm fiscia

PDF - 5.1 ko
Conghjucazione cm fiscia